جایگاه گرایش های "پان" در ادبیات سیاسی ایران

صدای ایران - طاهر اصغرپور: مدت هاست در ادبیات سیاسی و فرهنگی کشورمان،مخصوصا در  مناطقی که قوم خاصی در اکثریت قرار دارند، موضوعی تحت عنوان گرایشهای "پان" مطرح می شود و گروهی از هموطنانمان را به پان بودن متهم می کنند. لازم دیدم این موضوع را کمی از نظر علمی بررسی کنم.

پان پیشوندی است که برسر بعضی کلمات در می آید و معنی همه می دهد و معمولا به عنوان پیشوند به انواع ایدئولوژی ها اضافه می شود مثل : پان ایرانیسم ، پان ژرمانیسم، پان عربیسم، پان اسلامیسم و نظایر آن . جنبشهای پان نهضت های سیاسی یا فرهنگی هستند که به منظور تحکیم پیوستگی بین اقوام مختلفی بوجود می آید که رابطهای زبانی نژادی دینی تاریخی یا جغرافیایی آنها را بهم نزدیک می سازد . جنبشهای پان را که تا کنون در تاریخ جهان بوجود آمده می توان به سه دسته تقسیم کرد : 1- جنبشهای پان ملی که عامل عمده ایجاد آنها حس ملیت است . 2- جنبشهای پان دینی و مذهبی که برای تحکیم روابط ملل و اقوام هم کیش بوجود آمده است . 3- جنبشهای پان جغرافیایی که منظورشان حفظ منافع مشترک کشورهایی بوده است که از نظر جغرافیایی منافع مشترک دارند . ویژگی تمام پانها این است که می خواهند هویت خاصی که پان بودن به آن بر می گردد همه گیر شود چرا که مدعی برتری آن هویت بر سایر هویتها هستند. به عنوان مثال پان عربیست ها خواهان مکاتبه و مکالمه همه مردم به زبان عربی هستند. یا در هویت دینی پانها، خواهان گسترش  دین خود هستند طوری که وجود سایر ادیان را بر نمی تابند.  مردم ایران که از اقوام و پیروان ادیان مختلف شکل گرفته است، در طول تاریخ با اتحاد و همدلی کنار هم زیسته اند و هیچ کدام از صاحبان هویتهای مختلف ایرانی ادعای برتری و سیطره فرهنگی و سیاسی(به معنای پان) بر دیگران نداشته اند. بنابراین شایسته نیست صاحبان هویتهای زبانی و دینی اعم از ترک، عرب ، کرد و...را به بهانه دوست داشتن و علاقه به فرهنگ و هویت خویش از امتیازات اجتماعی محروم کرد. اهمیت دادن  به هویتهای اصیل ساکنان یک جامعه یکی از اصول اساسی توسعه ی پایدار است و کشور ما نیازمند توسعه ای است که در آن توسعه ی فرهنگی از اهمیت بنیادین برخوردار است.

*طاهر اصغرپور  
 کارشناس فرهنگی اجتماعی