رهاورد توافق رياض و تفاهم تهران برای نفت

نشست چهارجانبه قطر در برابر نشست چهارجانبه تهران. تنور رايزني‌ها در خصوص نفت داغ است. حالا آنها به اين نتيجه رسيده‌اند كه توليد نفت را كاهش دهند. مصاحبه پشت مصاحبه كه ما نيز موافقيم. اين توافق را كشورهايي اعلام مي‌كنند كه اين اقدام را منوط به همراهي همه كشورها مي‌دانند.

 ايران اما نقش‌آفريني متفاوتي در اين بازار دارد. ايران هر چند از كاهش سقف توليد نفت حمايت مي‌كند اما خواستار باز پس گرفتن سهم بازار خود است. حالا عربستان، روسيه، ونزوئلا و قطر در دوحه گرد هم آمدند تا براي قيمت‌ها چاره‌اي بينديشند و ديروز نيز وزير انرژي قطر و ونزوئلا همراه با وزير انرژي عراق ميهمان زنگنه شدند تا دومين نشست چهارجانبه و با اهميت در خصوص آينده نفت در تهران برگزار شود. در جلسه مشترك چهارجانبه عربستان، روسيه، قطر و ونزوئلا در دوحه قطر اين توليد‌كننده‌ها اعلام كردند در صورتي كه ديگر توليدكنندگان نفت همراهي كنند حاضر هستند سطح توليد خود را در سال ٢٠١٦ افزايش ندهند.

 به همين سبب الكساندر نواك، وزير انرژي روسيه رسما گفته بود: «ما اين آمادگي را داريم تا سطح توليد نفت خود را در متوسط توليد شده ماه ژانويه نگه داريم و از آن تجاوز نكنيم.»اين تاكيدات در حالي است كه ايران به هيچ‌وجه قصد ندارد توليد خود را كاهش دهد و بارها تاكنون اعلام كرده است كه حتي با تداوم كاهش قيمت نفت باز هم قصد دارد توليد و صادرات نفت خود را افزايش دهد و بازاري كه روزي توسط عراق، عربستان و قطر تصاحب شده است را دوباره در اختيار بگيرد؛ موضوعي كه همه اعضاي اوپك به آن واقف هستند و به خوبي مي‌دانند ايران از اين سهم خود كوتاه نخواهد آمد.

 چرا كه طي سال‌هاي گذشته ايران بارها با ارسال نامه‌ها و درخواست‌هاي شفاهي از اعضاي اوپك خواست تا با بازگشتن به سهميه‌هاي تعيين شده قبلي اجازه دهند ايران بازار خود را دوباره به دست آورد و بعيد به نظر مي‌رسد با وجود همه تلاش‌هايي كه تاكنون براي افزايش برداشت از ميادين نفتي ايران انجام شده است اين كشور زير بار توافق كاهش صادرات نفت به بازار برود. گويا اين عدم پايبندي ايران به اين تصميم جديد در عدم دعوت از ايران براي حضور در اين نشست چهارجانبه به خوبي مشهود است.

آنها به خوبي مي‌دانند كه ايران با همه آلارم‌هايي كه در مورد حضورش در بازار داده است قصد ندارد به همين راحتي زير بار توافقي جديد برود و به همين اساس هم نشست نخست خود را در كشوري نزديك جغرافياي ايران برگزار كردند و حالا بعد از توافق يك سوم اعضا كه اتفاقا سهم قابل توجهي هم دارند به سراغ پنجمين سهم‌دار بازار آمده‌اند تا اين‌بار با گفتماني متفاوت در مورد توافق مقطعي براي ثبات قيمتي در بازار صحبت كنند.

البته برخي تحليلگران معتقدند كه تاثير اين اقدام- توافق كاهش توليد - بر قيمت نفت در بازار جهاني مشخص نيست و اين مساله به سياست نفتي بسياري از توليدكنندگان نفت در جهان وابسته است، چرا كه ديدگاه اين كشورها نسبت به شرايط كنوني بازار با توجه به تلاش در راستاي حفظ سهم از بازار تقاضا با يكديگر متفاوت است، چرا كه ايران قصد دارد با لغو تحريم‌ها توليد نفت خود را طي ماه‌هاي آينده ٥٠٠ هزار بشكه افزايش دهد. و حالا بنا به گفته ميسوين ماهش و كوين نوريش كارشناسان موسسه باركليز، ايران و عراق از جمله مهم‌ترين اعضاي اوپك هستند كه بايد در اين زمينه با روسيه و عربستان همراه شوند چرا كه طي سال جاري بيشترين افزايش توليد در بازار نفت جهاني را از اين كشورها خواهيم داشت اما در زمينه همراهي اين دو كشور با اين تصميم عدم اطمينان بالايي وجود دارد. تلاش‌ها در اجراي اين سياست به‌شدت تحت‌تاثير عدم اطمينان متقابل بين دو رقيب منطقه‌اي ايران و عربستان است.

اين دو كشور در بحران‌هاي منطقه‌اي يمن و سوريه سياست‌هاي كاملا متقابلي را در پيش گرفته‌اند. وزير نفت عربستان نيز پس از اين ديدار اعلام كرد كشورهاي توليدكننده نفت طي ماه‌هاي آينده به ارزيابي بازار ادامه خواهند داد. ثابت نگه داشتن ميزان توليد نفت و عدم افزايش آن در شرايط كنوني كافي خواهد بود. در ماه دسامبر سال گذشته اوپك روزانه ٣٩ ميليون بشكه نفت و به عبارت ديگر دو پنجم از نفت جهان را توليد كرده است. كارشناسان موسسه كاپيتال اكونوميكس لندن نسبت به اين تصميم عربستان و روسيه اعلام كردند كه بدون اين تصميم نيز بعيد به نظر مي‌رسيد عربستان و روسيه توليد نفت خود را بيش از حد كنوني افزايش دهند.

 بنا به گفته جوليان جسوپ و توماس پاگ دو كارشناس بازار نفت بين‌المللي براي اينكه اين توافق موثر واقع شود عربستان بايد توليد نفت خود را كاهش دهد. به هر روي عراق، ونزوئلا و قطر به ايران آمده‌اند تا با بيژن نامدار زنگنه وزير نفت ايران پاي ميز مذاكره بنشينند تا شايد بتوانند ايران را متقاعد به كاهش توليد كنند. ظاهرا قرار است وزراي سه كشور حاضر جاي خالي عربستان و روسيه را در متقاعد كردن ايران براي عقب‌نشيني از برنامه‌هاي اعلامي‌اش پر كنند. نشست چهارجانبه تهران در عصر روز گذشته بدون روسيه و عربستان در حالي برگزار شد كه تا آخرين ساعات برگزاري اين نشست حضور وزير نفت قطر با اما و اگر همراه بود.

ايران از هر اقدامي براي بهبود قيمت نفت حمايت مي‌كند
در پايان اين نشست بيژن نامدار زنگنه، وزير نفت ايران، گفت: ايران از هر اقدامي براي تثبيت شرايط بازار و بهبود قيمت نفت خام حمايت مي‌كند. پيرو جلسه‌اي كه ميان وزيران نفت عربستان، روسيه، قطر و ونزوئلا در دوحه برگزار شده بود، جلسه‌اي در تهران و به ميزباني وزارت نفت ايران برگزار شد و وزير صنعت و انرژي قطر، به عنوان رييس دوره‌اي سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك)، وزير نفت عراق و وزير نفت ونزوئلا در تهران حضور يافتند. جلسه خوبي داشتيم و گزارش جلسه از جلسه قطر به ما داده شد، ما از همكاري ميان اوپك و غير اوپك استقبال مي‌كنيم.

 وزير نفت افزود: تصميمي كه گرفته شد براي اينكه اعضاي اوپك و غير اوپك سقف توليد خود را براي تثبيت بازار و بهبود قيمت‌ها به نفع مصرف‌كننده و توليدكننده، نگه دارند مورد حمايت ما نيزهست. اگر چه اين گام نخست است و گام‌هاي بعدي نيز بايد برداشته شود، اما اين آغاز همكاري ميان كشورهاي عضو و غير عضو براي بهبود وضعيت بازار جاي خوشحالي دارد و ما نيز از هر اقدامي براي تثبيت بازار و بهبود قيمت‌ها حمايت مي‌كنيم.

زنگنه همچنين با اشاره به اينكه در جلسه ديروز وضع ايران و بازگشت كشور در پساتحريم تشريح شد، افزود: در اين باره با وزيران نفت و انرژي عراق، قطر و ونزوئلا بحث كرديم و آنها به‌صورت منطقي به اين واقعيت نگاه كردند و من اميدوارم كه در آينده با تلاش‌هايي كه آغاز شده شاهد بهبود وضع بازار باشيم. زنگنه درباره تاثير نشست اخير اعضاي اوپك و غيراوپك بر قيمت‌ها گفت: براي ديدن تاثير آن بر قيمت‌ها بايد صبر كرد.  وزير نفت درباره ادامه همراهي كشورهاي عضو و غير عضو اوپك گفت: همان‌طور كه بيان كردم اين گام نخست است و بايد نگاه مثبتي به آن داشته باشيم، اما فكر مي‌كنم همه قبول دارند كه بايد بر وضع و واكنش‌هاي بازار نظارت داشته باشيم و براي اقدام‌هاي بعدي چنانچه نياز باشد، مشورت كنيم.

 زنگنه با اشاره به اعلام آمادگي برخي كشورهاي غير عضو اوپك براي همكاري تصريح كرد: همان‌طور كه به من گفته شد روسيه، به عنوان بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت جهان، عمان و ديگر كشورها نيز اعلام پيوستگي كرده‌اند كه اين گام مثبتي به شمار مي‌آيد و ما با آن برخورد مثبتي داريم و اين آغاز خوبي است.

 بر اساس اين گزارش و در خبري كه يكي از خبرگزاري‌ها در اين باره منتشر كرده، آمده است: نشست دوحه و همچنين وضعيت وخيم مالي در كشورهاي نفتي در اثر سقوط قيمت نفت بار رواني شديدي را عليه كشورمان ايجاد كرده است و رسانه‌هاي غربي هم به‌شدت اين موضع را تبليغ مي‌كنند كه ايران در آستانه يك تصميم سرنوشت‌ساز براي ايجاد يك توافق بي‌سابقه در ١٥ سال گذشته بين اوپكي‌ها و غير اوپكي‌ها قرار گرفته است.

 بر اين اساس، اگر ايران كه خود از كاهش درآمدهاي نفتي به‌شدت رنج مي‌برد به خواست ساير توليدكنندگان براي افزايش توليد نفت تن دهد و توليد نفت خود را به ميزان اعلام شده افزايش ندهد، عملا بايد به تنهايي بار سنگين كنترل بازار نفت را تحمل كند.

اين بار سنگين، جداي از انتقادات داخلي جدي و تندي خواهد بود كه مسوولان نفتي ايران در داخل كشور بايد به جان بخرند. در غير اين صورت نيز با آرايش فعلي نفتي‌هاي جهان و تبليغات موثر غربي‌ها، ايران كه همواره رهبر جناح «باز»هاي اوپك و طرفداران قيمت بوده است متهم خواهد شد كه از يك تصميم تاريخي براي توافق اوپكي‌ها و غير اوپكي‌ها درباره بازار نفت حمايت نكرده است. در اين شطرنج، صحنه به گونه‌اي چيده شده است كه به اصطلاح شطرنج‌بازان عملا ايران در وضعيت «آچمز» قرار بگيرد، به گونه‌اي كه گرفتن هر يك از اين تصميم‌هاي دشوار هزينه قابل توجهي براي ايران داشته باشد.