مرجعی که علاقه‌ به انتشار رساله‌ نداشت

آیت‌الله بهجت هیچگاه اقدام به انتشار رساله نکرد تا اینکه با درخواست‌های پی در پی افراد راضی شد تا فتاوایش بدون ذکر نام به چاپ برسد.

آیت‌الله محمدتقی بهجت فومنی در اواخر سال 1334 هجری قمری( 1294 شمسی) در خانواده‌ای دیندار و تقوا پیشه در شهر مذهبی فومن واقع در استان گیلان، چشم به جهان گشود. هنوز 16 ماه از عمرش نگذشته بود که مادرش را از دست داد و از کودکی طعم تلخ یتیمی را چشید.

کربلایی محمود بهجت، پدر آیت‌الله بهجت از مردان مورد اعتماد شهر فومن بود و در ضمن اشتغال به کسب و کار، به رفع مشکلات مردم می‌پرداخت و اسناد مهم و قباله‌ها به گواهی ایشان می‌رسید. وی اهل ادب و از ذوق سرشاری برخوردار بود و مشتاقانه در مرثیه اهل بیت(ع) به ویژه حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) شعر می‌سرود؛ مرثیه‌هایی که اکنون پس از نیم قرن هنوز زبانزد مداحان آن سامان است.

تحصیلات ابتدایی را در مکتب‌خانه فومن در استان گیلان گذراند و در همان شهر به تحصیل مقدمات علوم اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ هجری قمری در سن چهارده سالگی به عراق رفت و در کربلا به تحصیل مشغول شد.

پس از آن در سال ۱۳۵۲ هجری قمری به نجف اشرف مهاجرت کرد و قسمت‌های پایانی سطح را زیر نظر اساتیدی چون مرتضی طالقانی به پایان رساند. وی در آنجا پس از درک محضر میرزای نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی به حوزه درسی محمدحسین غروی اصفهانی پیوست و علاوه بر این از محضر سید ابوالحسن اصفهانی و محمدکاظم شیرازی بهره برد و علوم عقلی را نزد سید حسن بادکوبه‌ای فرا گرفت. در سنین ۱۷ یا ۱۸ سالگی به شاگردی اخلاقی - عرفانی سیدعلی قاضی درآمد و سپس به ایران بازگشت و چند ماهی را در فومن ماند و پس از تشکیل خانواده بر آن شد که دوباره به حوزه علمیه نجف برود.

در راه، قصد زیارت حرم فاطمه معصومه(س) و اطلاع یافتن از وضعیت حوزه علمیه قم را کرد، ولی در طول چند ماهی که در قم توقف کرده بود، خبر فوت استادان بزرگ نجف یکی پس از دیگری شنیده می‌شد، لذا او تصمیم گرفت که در شهر قم اقامت کند و در آنجا تحصیلات خود را با حضور در جلسات درس کوه کمری و آیت‌الله بروجردی ادامه دهد. پس از چند ماه اقامت در حوزه علمیه قم که نوپا بود، بنا به نقل آیت‌الله مصباح یزدی، برجسته‌ترین شاگرد علمای دینی شد.

آیت‌الله بهجت، اشارات ابن سینا و اسفار ملاصدرا را نزد مرحوم آیت‌الله سید حسن بادکوبه‌ای فرا گرفت. وی در زمان طلبگی در نجف به تدریس سطوح عالی مشغول بود و با ورود به قم به تدریس دروس عالی پرداخت. محل تدریس درس خارج وی ابتدا در حجرات مدارس و بعد در منزل شخصی خود و سپس در مسجد فاطمیه واقع در گذرخان تشکیل می‌شد و محل اقامه نماز جماعت و مراجعات عمومی وی نیز همین مسجد بود؛ وی بیش از چهل سال به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال داشت.

پس از درگذشت محمدعلی اراکی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مرجعیت وی را اعلام کرد و افرادی چون عبدالله جوادی آملی و علی مشکینی نیز برای پذیرش مرجعیت از سوی وی نقش داشتند؛ همچنین او هیچگاه اقدام به انتشار رساله نکرد تا اینکه با درخواست‌های پی در پی افراد راضی شد تا فتاوایش بدون ذکر نام به چاپ برسد؛ از چاپ ششم به بعد روی جلد رساله او عبارت «العبد محمدتقی بهجت» نوشته شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین علی بهجت فومنی، فرزند آیت‌الله بهجت درباره پدرش می‌گوید: آیت‌الله بهجت فومنی همه مراتب را با هم حفظ می‌کرد، مثلا صله رحم و احوال‌پرسی را هنگام صرف غذا انجام می‌داد و قدر همه لحظات زندگی‌اش را می‌دانست؛ پدرم عزم راسخی بر ترک جزئیات معصیت و نماز اول وقت در رسیدن به مقامات معنوی داشت.

سینه آیت‌الله بهجت سرشار از معارف قرآن و اهل بیت(ع) بود و هرگاه خداوند بخواهد بنده‌ای را مورد عنایت ویژه خود قرار دهد، او را فقیه و دانشمند در دین می‌کند. مراتب و کمالات عرفانی و معنوی ایشان مشخص نیست و تنها تجلیاتی از احوال روحانی ایشان بر دوستان و آشنایان جلوه‌گر شده است.

محمدتقی بهجت فومنی در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸ هجری شمسی به علت ایست قلبی درگذشت و در حرم فاطمه معصومه(س) به خاک سپرده شد. مراسم بزرگداشت این مرجع عالی‌قدر جهان تشیع هرساله در زادگاهش فومن بر‌گزار می‌شود.