یارانه، بنزین، تورم؛ مثلث بحث های اقتصادی روزنامه ها

بازار خبرها و گزارش های اقتصادی در روزنامه های امروز داغ تر از همیشه بود. در این میان 3 موضوع تصمیم تازه نمایندگان مجلس درباره یارانه نقدی، تصمیم دولت در افزایش ندادن قیمت حامل های انرژی برای سال آینده و اعلام نرخ تازه تورم اصلی ترین موضوعات اقتصادی بودند.

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز چهارشنبه 6 اسفند 1393 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

موضوع جنجالی حذف یارانه ی اقشار پردرآمد که در پایان به یارانه گرفتن تمامی اقشار منجر شد، افزایش نیافتن قیمت حامل های انرژی در سال 1394 و همچنین توضیح در خصوص اظهارات اخیر رییس جمهوری مبنی بر «تورم صفر» درصد، سه بحث عمده ی روزنامه های امروز بود. 

هدفمندی یارانه ها و حذف یارانه بگیران پردرآمد این روزها به یکی از موارد چالش برانگیز میان مجلس و دولت تبدیل شده است تا جایی که مجلس نشینان، دلیل حذف نکردن یارانه بگیران ثروتمند از سوی دولت را به عوامل سیاسی ختم می کنند. اما سخنگوی دولت روز گذشته در مجلس اعلام کرد که حذف گروه هایی از یارانه بگیران نارضایتی مردم را دربردارد. در نهایت تصمیم بر این شد که پرداخت یارانه به تمامی ایرانیان تا تصمیم های بعدی ادامه یابد.

با این وجود روزنامه ی «آفتاب یزد» در این باره یادداشتی منتشر کرد و به الزامات حذف یارانه ی پردرآمدها اشاره کرد.

به نوشته ی این روزنامه، اکنون که درآمدهای نفتی کاهش یافته و وضعیت تحریم های اقتصادی همچنان به قوت خود باقی است، دولت باید اقدام به حذف برخی از یارانه بگیران پر درآمد کند. چراکه ادامه این کار می تواند علاوه بر افزایش بدهی های دولت، حمایت های دولت از تولید و صنعت را کمتر کند. اینکه دولت در جهت نارضایتی مردم از حذف یارانه بگیران صرف نظر می کند اشتباهی است که از ابتدا وجود داشته. چه بخواهیم و چه نخواهیم روزی باید این اتفاق بیفتد، پس چه بهتر که اکنون به اقتصادی توجه کنیم که هر روز دچار فشارهای مختلف می شود.

به بیان آفتاب یزد، بررسی ها نشان می دهد که دولت مخارج عمومی اش به قدری زیاد بوده که با این هزینه ها می توان به رشد اقتصادی کمک کرد. اکنون صنعت و تولید بیش از همیشه چشم به تسهیلاتی دارند که دولت باید در اختیار آن ها قرار دهد. اما هر چه پیش می رویم نه تنها دولت توانایی اش برای حمایت بیشتر نمی شود؛ بلکه کاهش هم پیدا می کند. ما با هدفمندی یارانه ها بیشتر به دنبال آن بودیم که منابع درآمدی دولت در بخش های مهم اقتصادی هدف کارشناسی شده صرف شود، اما شرایط اکنون به جایی رسیده که دولت مجبور است دست به سوی وزارت نفت دراز کند.

«جنگ یارانه ها» نیز عنوان روزنامه ی «قانون» بود.

به نوشته ی این روزنامه، هدفمندی یارانه ها، قانونی که از سال 89 تا امروز هر ماه و هر سال، به عاملی برای نگرانی مردم و چالشی بین دولت و مجلس تبدیل شده است، روز گذشته نیز، فضای دیگر زیر سقف هرم سبز بهارستان ایجاد کرد. یازدهمین جلسه علنی مجلس به بررسی بخش درآمدی گزارش کمیسیون تلفیق بودجه سال 94 اختصاص یافت، بند و تبصره ای که دو روز گذشته به درخواست رئیس جلسه مجدد به کمیسیون ارجاع داده شد، تا چند روزی تنش و همهمه را از مجلس دور نگه دارد. اما در نهایت روز گذشته، هدفمندی یارانه ها در دستور مجلس قرار گرفت و نزدیک به یک ساعت و نیم از زمان بهارستان به خود اختصاص داد و در نهایت بدون ورود به گام جدید و ملزم کردن دولت به حذف یارانه پردرآمدها، نهایی شد.

این روزنامه با اشاره به اظهارات دیروز نمایندگان مجلس و دولت در خصوص یارانه ها، نوشت: غلامرضا مصباحی مقدم که یکی از نمایندگان آگاه به مسائل اقتصادی قوه مقننه است، پیشنهادی برای تغییر میزان درآمد حاصل از اجرای قانون هدفمندی ارائه کرد، پیشنهادی که بیشتر شبیه نطقی برای هجمه به دولت هاشمی و اصلاحات بود تا دفاع از پیشنهاد خود.

«میلیاردرها تا شب انتخابات یارانه می گیرند» نیز عنوان برگزیده ی روزنامه ی «جوان» از تصمیم مجلس بود که با چاشنی برداشت سیاسی همراه شد.

به نوشته ی جوان، مجلس در همراهی با دولت نه فقط بر خلاف قانون هدفمندی، قیمت حامل های انرژی را افزایش نداد بلکه توافقی شد که نتیجه آن چیزی نمی شود جز آنکه میلیاردرها تا شب انتخابات یارانه بگیرند و به این ترتیب پیش بینی های «جوان» در یک ماه گذشته درباره اینکه یارانه بگیران متمول از چرخه حذف نخواهند شد، محقق شد. 

این روزنامه افزود: دکتر نوبخت علت افزایش نیافتن قیمت حامل های انرژی را که طی روزهای اخیر برای آن اعداد و ارقام هم تعیین شده بود، فشار بر مردم اعلام کرد و بر خلاف همه ادعاهای قبلی مبنی بر ضرورت اصلاح قیمت حامل های انرژی گفت که مگر می شود بیش از این بر مردم فشار وارد کرد.(!)

دیروز، سخنگوی دولت از افزایش نیافتن قیمت حامل های انرژی در سال 1394 سخن گفت. این موضوع تیتر نخست برخی روزنامه ها قرار گرفت.

به نوشته ی روزنامه ی «جمهوری اسلامی»، «محمدباقر نوبخت» معاون رییس جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور گفت: نیازی فعلا به افزایش قیمت حامل های انرژی در سال آینده وجود ندارد. باید برنامه ریزی شود اما فعلا نیازی به افزایش قیمت حامل های انرژی در سال آینده وجود ندارد.

وی در پاسخ به اینکه آیا در سال آینده با توجه به تصویب مجلس برای افزایش 5 درصدی قیمت حامل های انرژی افزایشی خواهیم داشت، تصریح کرد: این 5 درصد هر ساله در قانون بودجه وجود دارد و آنچه که عمل می شود از همین 700 تومان و 1000 تومان برای هر لیتر کسر می شود و نیازی فعلا به افزایش قیمت ها نخواهد بود.

«مردم سالاری» نیز در تیتر نخست خود به نقل از سخنگوی دولت از اینکه بنزین گران نخواهد شد خبر داد.

به نوشته ی این روزنامه، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کل کشور ضمن مخالفت با افزایش درآمد حاصل از اجرای هدفمندی یارانه ها به 62 هزار میلیارد تومان گفت که این امر قیمت حامل های انرژی را تا دو برابر افزایش می دهد. این در حالی است که در سال جاری با توجه به افزایش قیمت حامل ها جمع درآمد حاصله 33 هزار میلیارد تومان خواهد بود و اگر در سال آینده این وضع ثابت بماند میزان درآمد هم همین مقدار خواهد بود اما اگر قیمت نفت مطابق آنچه مجلس پیش بینی کرده، باشد درآمد ناشی از اجرای هدفمندی 31 هزار میلیارد تومان خواهد بود.

روزنامه ی «جهان اقتصاد» نیز این موضوع را تیتر نخست خود قرار داد و نوشت: جریان رسیدگی نهایی به تبصره مربوط به هدفمندی یارانه ها در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با حاشیه هایی همراه بود اما در نهایت، نمایندگان با تبصره 21 لایحه بودجه 94 در مورد هدفمندی یارانه ها موافقت کردند که به موجب آن درآمد حاصل از اجرای مفاد مواد یک و سه قانون هدفمندی یارانه ها در مورد افزایش قیمت حامل های انرژی و آب و فاضلاب در سال 94 تا مبلغ 480 هزار میلیارد ریال معادل 48 هزار میلیارد تومان تعیین شد که با این اتفاق قیمت حاملهای انرژی در سال آینده افزایشی را تجربه نخواهد کرد.

اعلام آماری در خصوص میزان تورم در یک مراسم سخنرانی از سوی «حسن روحانی» رییس جمهوری، باعث شد تا منتقدان دولت تعابیر متفاوتی از این رقم داشته باشند. این در حالی است که دسته یی از روزنامه ها با انتشار یادداشت ها و گزارش هایی به رفع ابهام های موجود در تورم صفر درصد پرداختند و به نظرهای منتقدان پاسخ دادند.

در همین زمینه روزنامه ی «اعتماد» در تیتری درشت به «جزییات تورم صفر» پرداخت.

به نوشته ی اعتماد، حساسیت به آمار و ارقام اعلام شده اما جدید نیست. یک یادگاری است از سال های اخیر که منتقدان به دولت سابق حسابی به آن حساس شده اند. بحث این بار بر سر تورم است. نرخ تورم ماهانه در بهمن ماه بر اساس آنچه رییس جمهور اعلام کرد «صفر» بود. «صفر» دولت اما صدای منتقدان را درآورد. رقم اعلام شده را غیر واقعی دانستند و روی آن مانور دادند. این سوی ماجرا اما توضیحات روز گذشته معاون اول رییس جمهور همه چیز را روشن کرد؛ آنجا که اسحاق جهانگیری داشت از روزهای سخت دولت می گفت؛ از شرایط پیچیده ای که در مقابلش بوده و تصمیمات و سیاست های جدی که دولت به کار گرفته تا آنها را از میان بردارد. او درست در شرایطی که به اقدامات دولت در حوزه مبارزه با نرخ بالای تورم اشاره می کرد به سراغ همین انتقاد جدید منتقدان رفت. انتقادهای جدید به دولت را «بی اطلاعی در حوزه اقتصادی» نامید و گفت: «روز گذشته رییس جمهور اشاره کردند که تورم بهمن ماه صفر بوده است. اما یکی از روزنامه ها نوشته بود این گفته رییس جمهور در حالی است که به گزارش مرکز آمار تورم ٧/١٥ درصد است. باید توضیح دهیم که تورم به سه صورت اعلام می شود؛ یکی تورم سالانه که ٧/١٥ درصد است، دوم تورم ماهانه که برای بهمن ماه صفر اعلام شد و سوم تورم نقطه ای که حدود ٤/١٤ درصد است.»

اعتماد همچنین در یادداشتی به میزان انواع تورم از زبان مسوولان اقتصادی کشور اشاره کرد. 

موضوع گفت و گوهای هسته یی طی روزهای اخیر موضوع گزارش ها و تحلیل روزنامه های ایران بوده است. به باور بسیاری از تحلیلگران ایرانی، توافق هسته یی در گرو اراده ی سیاسی از طرف آمریکا است.

روزنامه ی «آرمان» در سرمقاله ی خود نوشت: گره گشایی از موضوع هسته ای ایران نیاز به یک تصمیم گیری و اراده سیاسی دارد و این اراده از طرف ایران وجود دارد. اکنون اراده سیاسی طرف آمریکایی لازم است تا مذاکرات به نتیجه برسد و نبود اراده سیاسی از طرف آمریکا به خاطر مشکلات سیاسی است که در داخل این کشور وجود دارد. طرف مذاکره کننده آمریکایی نماد کامل جریان قدرت در آمریکا نیست زیرا جریان قدرت در آمریکا متعدد است و با دولت هم چالش دارند و این مذاکرات را بهانه ای برای چالش های خود می دانند. در نتیجه باید گفت در مباحث فنی و حقوقی چون مذاکره کنندگان ایرانی قدرت استدلال کافی دارند ما همواره از دست بالایی برخوردار هستیم حتی ایرادهای آقای آمانو را هم با استدلال پاسخ داده ایم. آمانو می گوید ایرانی ها مشخص نکرده اند که قبل از 2003 چه نوع فعالیتی را انجام دادند و ما در برابر اظهارات آقای آمانو اعلام کرده ایم که سوال و ابهامات را مشخص و مدارک و مستندات خود را اعلام کند تا جواب لازم از طرف ایران به آژانس ارائه شود ولی اینکه رسیدن مذاکرات به مباحث فنی نشانه به نتیجه رسیدن مذاکرات است یا نه باید گفت ابتکارات همواره از طرف ایران ارائه شده است و ایران انعطاف های لازم را هم داشته است.

به بیان آرمان، زمانی مسئله حل و فصل خواهد شد که امیدهای سیاسی در طرف مقابل دیده شود و در حالتی که در مورد پرونده هسته ای ایران در داخل کشور آمریکا باید نوعی اجماع به وجود آید و هرگاه این اتفاق افتاد ما می توانیم ادعا کنیم که مذاکرات به نتیجه خواهد رسید. ... واقعیت این است که اسرائیل لابی ها و طرفداران خود را در آمریکا دارد که این موارد باعث می شود اجماع در داخل آمریکا برای پرونده هسته ای به وجود نیاید چرا که او دشمن است و دشمن هم هرگونه اقدامی که بتواند برای تضعیف رقیبش انجام می دهد.

«عوامل محیطی مذاکره» نیز عنوان سرمقاله ی روزنامه ی «شرق» بود.

به تحلیل شرق، این دور از مذاکرات هسته ای سه ویژگی داشت که امید ها را نسبت به توفیق مذاکرات افزایش داد. اول: با توجه به اختلافات داخلی در ایالات متحده که بین بخشی از کنگره و رییس جمهور پیرامون روند گفت و گو با ایران وجود داشت، در نهایت این اوباما بود که توفیق نسبی یافت تا جان تازه ای به مذاکرات بخشیده شود. دوم: حضور عناصر جدید که بار فنی تیم های مذاکره کننده را در دو طرف ایرانی و آمریکایی افزایش داده اند هرچند رویکردی جدید از حیث محتوایی به شمار نمی رود اما در عین حال علایم مثبتی را نشان می دهد که مذاکره کنندگان وارد مرحله تازه ای از راه حل ها شده اند. سوم: این دور از مذاکرات، چه در سطح ١+٥ با ایران و چه در چارچوب ایران و آمریکا، با دقت و فشردگی بیشتری دنبال شده است.

شرق هم معتقد است که در تحلیل روند جاری مذاکرات باید اذعان کرد مذاکرات هفت کشور هنوز نهایی نشده است و نیاز به وقت و مذاکرات بیشتری احساس می شود. به ویژه باید توجه کرد که این مذاکرات هنوز مخالفان و «دلواپسان» ی دارد که از زاویه دیگری به این موضوع نگاه می کنند. جمهوریخواهان در آمریکا هرنوع پیروزی اوباما به عنوان رییس جمهوری دموکرات را برنمی تابند. اوباما می داند برای موفقیت در رسیدن به توافق با ایران لازم است پیش از انتخاباتی شدن «همه چیز» در آمریکا، این موفقیت را برای خود ثبت کند. همچنین مذاکره کنندگان نباید مکر و حیله اسراییل را که خواهان شکست مذاکرات است، از نظر دور بدارند. رژیم تندرو حال حاضر اسراییل، هرگونه تفاهم- حتی به شکل محدود- میان ایران و آمریکا را موجب منزوی شدن خود ارزیابی می کند. در این سو نیز چنانچه مشاهده می شود، تندروهای داخلی و رقبای منطقه ای که خواهان انزوای ایران هستند، دست از تلاش خود برای تخریب مذاکرات برنداشته اند. در عین حال باید توجه داشت که فضای مذاکرات در جهت مثبت رو به پیشرفت بوده و امیدها برای نتیجه بخش بودن آن جهت نیل به توافق جامع افزایش یافته است.

«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در سال 2012 میلادی در سازمان ملل متحد ادعا کرد که ایران حداکثر یک سال تا دستیابی به بمب هسته یی فاصله دارد. حالا اسناد محرمانه یی که به تازگی افشا شده اند نشان می دهد که نتانیاهو از برآورد نهادهای اطلاعاتی رژیم صهیونیستی درباره ی دروغ بودن چنین ادعایی خبر داشته است.

روزنامه ی «فرهیختگان» در یادداشتی با تیتر «ناپایداری دروغ» نوشت: نمایش جنجالی بنیامین نتانیاهو در سخنرانی سال 2012 در مجمع عمومی سازمان ملل و ادعای اینکه ایران حدود یک سال با دستیابی به بمب هسته ای فاصله دارد حتی مورد تایید رئیس سازمان اطلاعاتی اسرائیل نیز نبود. این موضوع تنها بخشی از صدها گزارش افشا شده مربوط به تعدادی از قدرتمند ترین نهاد های اطلاعاتی دنیاست که توسط الجزیره و گاردین منتشر شد. در آن سخنرانی جنجالی نخست وزیر رژیم صهیونیستی نموداری را به رهبران جهان نشان داد و مدعی شد که اگر تدبیری در برابر بلندپروازی های هسته ای ایران اندیشیده نشود این کشور سال آینده (2013) سلاح هسته ای در اختیار خواهد داشت. براساس گزارش های افشا شده از نهاد های اطلاعاتی اسرائیل و آفریقای جنوبی چند هفته بعد از این اظهارات نتانیاهو، موساد اعلام کرد که «ایران در حال حاضر هیچ گونه فعالیتی برای دستیابی به سلاح هسته ای انجام نمی دهد.» این گزارش نشان می دهد که لفاظی های نتانیاهو حتی در امنیتی ترین نهاد رژیم تل آویو نیز خریدار نداشت.

به نوشته ی این روزنامه، نکته سوال برانگیز دیگر اینکه برای نخستین بار طی سال های اخیر این افشاگری شامل هیچ گونه سندی از سوی سازمان امنیت ملی آمریکا نیست و تنها به درز اطلاعات محرمانه نهاد های امنیتی روسیه، رژیم صهیونیستی، بریتانیا، فرانسه، اردن، استرالیا و تعداد زیادی از کشورهای آفریقایی محدود می شود. بر همین اساس نمی توان امکان دخالت واشنگتن در انتشار این اسناد گزینش شده را به طور کامل رد کرد. این اسناد عمدتا در اختیار سازمان اطلاعات آفریقای جنوبی و مربوط به مکاتبات این نهاد با دیگر نهاد های امنیتی بوده و طی بازه زمانی 2006 تا 2014 پرداخته است.

این موضوع همچنین تیتر نخست روزنامه ی «خراسان» قرار گرفت و این روزنامه یادداشتی در خصوص آن منتشر کرد.

به نوشته ی خراسان، آژانس براساس توافق ژنو ناظر بر اجرای تعهدات ایران است. این نهاد در توافق جامع احتمالی نیز همین جایگاه خطیر را خواهد داشت و حالا براساس آن چه درباره گزارش های محرمانه موساد و گزارش های جعلی سیا منتشر شده، سوال این است اگر مثلا توافق جامع 10 ساله باشد، ایران چه زمانی درگیر با یک گزارش ساختگی دیگر آژانس خواهد شد؟ به خصوص این که احتمالا هرگونه لغو تحریم های ایران نیز به گزارش های آژانس مرتبط می شود. 

این روزنامه با طرح پرسشی دیگر نوشت: سوالی که از ابتدای اجرای توافق ژنو مطرح بوده این است که وقتی قرار است آژانس بر اجرای تعهدات ایران نظارت کند، آن هم با این شرایطی که گزارش هایش ساختگی و جعلی است و ممکن است بر روند تهیه گزارش های آژانس تاثیر بگذارد، چه کسی یا چه نهادی باید بر این ناظر، نظارت کند؟ چه کسی تایید می کند که گزارش های آژانس ساختگی است یا نه؟ و نکته دیگر این که با این شرایط چه سازوکاری قرار است بر رفتار طرف های مقابل به خصوص آمریکایی ها در اجرای تعهدات شان نظارت کند؟ آیا هیچ کس به این سوال ها پاسخ داده است؟ 

«افشای دروغگویی های نتانیاهو علیه ایران» نیز عنوان برگزیده ی روزنامه ی «افکار» از این موضوع بود.

به رسم نوروز هر سال، امسال نیز صدا و سیما در تلاش برای تهیه ی برنامه های لحظه ی تحویل سال در شبکه های مختلف است؛ برنامه هایی که گاهی میهمانان آن ها برای حضور در آنها تا چند میلیون تومان دستمزد دریافت می کنند.

روزنامه ی «ابتکار» در این باره گزارشی منتشر کرد و نوشت: با نزدیک شدن ایام عید و گرم شدن بازار برنامه سازان ویژه نوروز بحث نیاز به تجدید نظر در رویه چندین ساله این برنامه ها و همچنین دستمزدهای میلیونی میهمانان ویژه و هزینه های کلان این برنامه هم گرم شده است. میهمانانی که بسیاری از آن ها فقط در همین برنامه ها دیده می شوند و سال تا سال کسی چهره آن ها را در تلویزیون نمی بیند!

ابتکار درباره ی دستمزدهای بالای برخی میهمانان با «محمد احسانی» مدیر شبکه یک گفت و گو کرد و به نقل از وی نوشت: به هر حال در هر کاری یکسری نُرم هایی وجود دارد و قاعدتا همه ما چه شبکه به عنوان سفارش دهنده و چه مهمان هایی که در برنامه های تحویل سال حضور خواهند داشت، همه باید به این نُرم ها پایبند باشیم؛ بنابراین گمان می کنم با تعامل خوبی که گروه اجتماعی ما دارد، امسال خیلی دچار مشکل نشویم. طرحی که برای برنامه سال تحویل امسال شبکه یک در نظر گرفته شده، این است که چهره ها با انتخاب مردم در نظر گرفته می شوند؛ بر این اساس این طرح در گروه اجتماعی شبکه یک طراحی شده است که مردم از طریق این برنامه با ما تماس می گیرند پیامک می دهند و به نوعی رای می دهند که کدام بازیگران در برنامه ها حضور داشته باشند.

اما «امیرحسین خرمشاهی» تهیه کننده برنامه های ترکیبی تلویزیون معتقد است که در جشن تحویل سال از استودیوها و دکورهای رنگی غربی خارج شویم، از پرداخت حق الزحمه های چند ده میلیونی به هنرمندان بکاهیم و در میان مردم جشن بهار را داشته باشیم. جای تاسف و ضعف بزرگ ماست که نمی آییم از داشته های دینی و فرهنگی خودمان استفاده کنیم. کم هم نداریم. از سنت های دیرینه و موسیقی های سنتی گرفته تا فرهنگ های متنوع که هر کدام از ما به آن ها ربط داریم. قطعا شنیدن و دیدن این ها بیشتر خوشحالمان می کند تا صرفا از خواننده شماره یک، دو و بازیگر چشم آبی شماره دو، سه و چهار در برنامه های جشن بهار استفاده کنیم. ... ادای غربی ها را درآوردن بس است. کمی از هزینه های هنگفتی که در برنامه های تحویل سال صرف می شود بکاهیم.

«مهدی پاکدل» بازیگر نیز در این زمینه به ابتکار گفت: شخصا سه چهار سال است که به این برنامه ها نرفته ام و ترجیح داده ام این اوقات را با اعضای خانواده و عزیزانم بگذرانم. چون احساس می کنم حضور دراین برنامه ها بیشتر به یک رقابت بین تهیه کننده ها و مجریان این برنامه ها تبدیل شده و موفقیتشان را در حضور تعداد بیشتر سوپراستارها در برنامه شان می دانند نه کیفیت و تنوع برنامه.