سنت شکنی روحانی در مراسم روز دانشجو

به گزارش صدای ایران علی ایوبی در روزنامه شرق نوشت؛ در آستانه روز دانشجو، رئیس‌جمهور با یک تیر دو نشان زد؛ هم به زادگاه خود، سمنان، سفر کرد و هم مراسم 16 آذر را در دانشگاه علوم‌پزشکی سمنان برگزار کرد. سخنرانی رؤسای‌جمهور در دانشگاه‌های خارج تهران در روز دانشجو عرف نیست و همین سبب شد تا حضور حسن روحانی در دانشگاه سمنان این‌گونه تعبیر شود که او ترجیح داده این مراسم را دور از حواشی رایج که در مراسم سخنرانی رؤسای‌جمهور رخ می‌دهد، طی کند؛ هرچند او سال گذشته این سنت را بنا کرد که در چنین روزی در دانشگاهی خارج از تهران سخنرانی کند. روحانی 22 مهر امسال در دانشگاه تهران در مراسم رسمی آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور شرکت کرده بود که البته همان مراسم هم به دلیل اینکه پشت درهای بسته برگزار شد، با حاشیه‌هایی همراه بود. اما سنت سخنرانی رؤسای‌جمهور در روز دانشجو از کجا آغاز شد؟ شرایط و فضای دهه 60 و نیمه دوم به‌گونه‌ای بود که رؤسای‌جمهور به مناسبت روز دانشجو برنامه‌ای برای حضور در دانشگاه‌ها نداشته باشند؛ اما بعد از دوم خرداد 76، فضای سیاسی و اجتماعی کشور تغییر کرد.

مبدع سخنرانی در روز دانشجو

در سال 77، یک‌سال‌و‌نیم پس از روی‌کار‌آمدن دولت اصلاحات و اقبال جوانان و دانشجویان به این دولت، محمد خاتمی روز دانشجو را فرصت مناسبی دانست که میان دانشجویان «دانشگاه صنعتی‌شریف» برود. هرچند او در همان سال و در سالگرد دوم خرداد، به دانشگاه تهران رفته بود که این سخنرانی با استقبال و تشویق دانشجویان همراه شده بود. خاتمی در آن سخنرانی از اهمیت اجرای قانون گفته بود و دانشجویان هم فرصت پیدا کردند سؤالات خود را از رئیس دولت اصلاحات بپرسند.

خاتمی سال 78 به علت بیماری با چند روز تأخیر به «دانشگاه علم‌و‌صنعت» رفت. این سخنرانی چند ماه بعد از واقعه کوی دانشگاه برگزار شد و او در آن از دانشجویان خواست دنبال قهرمان نباشند. شعارهای تند دو گروه از دانشجویان موافق و مخالف دولت از نکته‌های جذاب آن مراسم بود.

او یک سال بعد به دانشگاه «تربیت‌مدرس» رفت و گفت مواظب باشیم وقتی یک گروه با رأی اکثریت روی کار می‌آید، اقلیت را کنار نزند.

رئیس دولت اصلاحات تا سال 83؛ یعنی آخرین سال دولت دوم خود، به مراسم روز دانشجو نرفت؛ اما همان سخنرانی آخر که در «دانشگاه تهران» برگزار شد، با حواشی زیادی همراه بود. فضا در آن زمان به نفع اصلاحات نبود و رئیس دولت در فشار. خاتمی در آن مراسم بیشتر به سؤالات دانشجویان پاسخ داد و وقتی شعارها و اعتراض‌ها از حد معمول فراتر رفت، گفت: «کاری نکنید که بگویم بیرونتان کنند. آدم باشید. آدم‌هایی که تحمل دیگران را ندارند، خدا نکند به قدرت برسند. در همه چیز انحراف ایجاد کرده‌اید، حالا آمده‌اید اینجا نمی‌خواهید که ما حرف بزنیم».او یک سال بعد در روز دانشجو با ایسنا مصاحبه و از 16 آذر سال83 به‌عنوان باشکوه‌ترین روز دانشجو در دوران هشت‌ساله ریاست‌جمهوری خود یاد کرد.

احمدی‌نژاد، کمترین حضور در مراسم روز دانشجو

محمود احمدی‌نژاد در سال 84 سکان دولت را در دست گرفت و یک سال بعد برای سخنرانی در روز دانشجو، «دانشگاه صنعتی امیرکبیر» را انتخاب کرد. هرچند جو مراسم اصلا به نفع او تمام نشد و دانشجویان به‌شدت به او اعتراض کردند. احمدی‌نژاد همان شب در وبلاگ خود نوشت: «جلسه امروز نشانه وجود آزادی در دانشگاه بود». با‌این‌حال او سال بعد ترجیح داد در روز دانشجو کنفرانس خبری برگزار کند. احمدی‌نژاد بالاخره و برای آخرین‌بار در سال 91 در مراسم روز دانشجو شرکت کرد و به «دانشگاه صنعتی‌شریف» رفت. او با دو بار شرکت در مراسم 16 آذر، کمترین حضور را نسبت به رؤسای دولت قبل و بعد خود دارد.

روحانی و سنت سخنرانی در خارج از تهران

سال 92، حسن روحانی دولت را از محمود احمدی‌نژاد تحویل گرفته بود. او سنت حضور رؤسای‌جمهور در مراسم روز دانشجو را احیا کرد و در 16 آذر همان سال، «دانشگاه شهیدبهشتی» را برای سخنرانی برگزید. روحانی در آن سخنرانی گفت دانشگاه خانه احزاب نیست، اما کارگاه سیاست است. او جمله معروف خود در زمان انتخابات را نیز تکرار کرد و گفت: «سانتریفیوژ باید بچرخد، اما زندگی مردم و اقتصاد هم باید بچرخد». بعد از سال‌ها جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان نیز برگزار شد و روحانی در پاسخ به دانشجویان که شعار می‌دانند: «فضای امنیتی نمی‌خواهیم»، گفت: «کلیت این حرف که درست است، ما می‌دانیم علم و دانش و تحقیق در سایه دوربین نمی‌شود».

در سال 93، رئیس‌جمهوری به «دانشگاه علوم‌پزشکی ایران» رفت. او در سخنرانی خود به طعنه گفت: «دانشجو باید منتقد، دیده‌بان و ناظر باشد و اگر نگذاشتند جایی انتقاد کند، لااقل نسبت به دولت انتقاد کند. فعلا دیوار دولت از همه دیوارها کوتاه‌تر است و هرکس به هر مناسبتی از گوجه‌فرنگی تا انرژی هسته‌ای، نقدش را نسبت به دولت روا می‌دارد». از حواشی این مراسم، پیام بسیج دانشجویی بود که به علت اینکه نماینده آنها نتوانست سخنرانی کند، به صورت کتبی منتشر شد. رئیس‌جمهوری یک سال بعد در روز دانشجو به «دانشگاه صنعتی‌شریف» رفت و گفت دانشگاه نیازمند فضای امن و نه فضای امنیتی است. در این مراسم، درگیری‌ای نیز بین دانشجویان موافق و مخالف دولت در فاصله نزدیک به حسن روحانی صورت گرفت.

حسن روحانی سال بعد و در آخرین سال دولت اولش، به «دانشگاه تهران» رفت. حواشی و سخنان نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در این مراسم چنان تند بود که برخی آن را با حواشی آخرین حضور خاتمی در این دانشگاه مقایسه کردند. نماینده انجمن اسلامی دانشگاه تهران از اینکه روحانی توانسته سایه شوم جنگ و تحریم را از سر ملت ایران بردارد تشکر کرد، اما مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه تهران به رئیس‌جمهوری توصیه کرد از این پس بیشتر به آخرت خویش مشغول باشد و سودای ریاست دولت دوازدهم را از سر خارج کند. روحانی در دولت دوم خود سنت‌ شکنی کرد و به جای حضور در دانشگاهی در تهران به «دانشگاه سیستان‌و‌بلوچستان» رفت. هرچند آنجا هم برای او بدون حاشیه نبود. رئیس‌جمهوری در این مراسم با ابراز خوشحالی از اینکه روز دانشجو را خارج از مرکز برگزار می‌کند، گفت که دانشگاه نقاد می‌خواهیم و ستاره مربوط به آسمان است؛ نه دانشگاه. با‌این‌حال برخی تشکل‌های دانشجویی این دانشگاه در نامه‌ای به وزیر علوم، از اینکه به تشکل‌های منتقد دولت فرصت بیشتری داده نشده، انتقاد کردند و عده‌ای دیگر از دانشجویان فضای دانشگاه در این روز را پادگانی خواندند.

رئیس‌جمهوری، امسال نیز تصمیم گرفت به سنت خود وفادار باشد و مراسم روز دانشجو را خارج از تهران برگزار کند. او «دانشگاه علوم پزشکی سمنان» را در نظر گرفت و در آنجا به سخنرانی پرداخت. تشکل‌های مختلف دانشجویی نیز در حضور حسن روحانی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.