حکم شرعی مراجع درباره کشیدن سیگار
بر اساس آخرین آمار رسمی وزارت بهداشت سالانه 65 میلیارد نخ سیگار در ایران دود می‌شود و بیش از یازده میلیون نفر در کشور به طور مداوم به استعمال دخانیاتی مانند سیگار و قلیان مشغول‌اند، اگرچه نگاهی به ازدحام جمعیت در قهوه خانه های سنتی به تنهایی گویای همه آمار است.
صدای ایران - در خصوص آسیب‌های جسمی که سیگار و قلیان به بدن وارد می‌کنند به کرات در رسانه‌ها صحبت شده و ما در این گزارش قصد تکرار مکررات را نداریم، بلکه می‌خواهیم استعمال ذخانیات را از زاویه ای دیگر و از منظر قرآن و احکام شرعی مورد بررسی قرار دهیم.
اگرچه در صدر اسلام و زمان حیات پیامبر اکرم(ص) دخانیاتی مانند سیگار و قلیان وجود نداشته اما در آیاتی از قرآن به طور صریح اشاره شده که انسان نباید در راستای نابودی و به خطر افکندن جان خود گام بردارد. در ادامه به چند آیه و روایت در این خصوص اشاره می‌کنیم:
«وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکمْ إِلَى التَّهْلُکة» خود را به دست خویش به هلاکت نیفکنید. (آیه 195 سوره بقره)
«وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَائِثَ» کسانی که از رسول الله پیروی می‌کنند، او پاکیزه‌ها را برایشان حلال و ناپاکیها را بر آنان حرام می‌سازد. (آیه 157 سوره اعراف)
«وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکمْ» خودکشی نکنید و خون همدیگر را نریزید. (آیه 29 سوره نساء)
همچنین پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «لاَ ضَرَرَ وَلاَ ضِرَارَ» یعنی ضرر و زیان رساندن به خود و دیگران ممنوع و حرام است. (صحیح الجامع)
مراجع تقلید برای مصرف دخانیات چه حکمی داده‌اند؟
حجت‌الاسلام و المسلمین ادیب یزدی، کارشناس امور مذهبی با نگاهی کلی به حکم استعمال سیگار و قلیان در اسلام به خبرنگار حوزه قرآن و عترت باشگاه خبرنگاران جوان گفت: برخی از مراجع تقلید مصرف دخانیات را حرام دانسته‌اند و برخی دیگر به علت اینکه سیگار و قلیان مسخ‌کننده و سکرآور نیست، آن را مکروه بر شمرده‌اند.
وی تصریح کرد: اگر کسی با کشیدن سیگار و قلیان به سمت دود‌های دیگر کشیده شود که آن مواد مخدر، سستی آور و مسخ‌کننده باشند، قطعاً این عمل حرام است و جایز نیست.
در ادامه استفتائات برخی از مراجع عظام تقلید در خصوص مصرف سیگار و قلیان را می‌خوانیم:
آیت‌الله خامنه‌ای:
حکم با اختلاف مراتب ضررى که بر استعمال دخانیات مترتب مىشود، متفاوت مى‌گردد و به طور کلى استعمال دخانیات اگر به مقدارى باشد که موجب ضرر قابل ملاحظهاى براى بدن باشد، جایز نیست و اگر شخص مىداند که با شروع آن به این مرحله مىرسد نیز جایز نیست.
آیت‌الله سیستانی:
پرسش: توصیه های پزشکی می گوید سیگار کشیدن عامل اصلی بیماری های قلبی و سرطان است و گاهی هم سبب کوتاهی عمر می شود پس حکم سیگار کشیدن بالنسبه به اشخاص ذیل چیست؟
۱ـ کسی که تازه شروع کرده است.
۲ـ به سیگار کشیدن معتاد شده است.
۳ـ در کنار کسی نشسته ایم که او سیگار می‌کشد و پزشکان می‌گویند آن کس که در کنار شخص سیگاری می نشیند ضرری قابل توجه، به او می رسد.
پاسخ: ۱- کشیدن سیگار اگر موجب ضرر و زیان می شود هر چند در آینده واعم از اینکه آن ضرر معلوم باشد ویا گمان ضرر وجود داشته باشد طوری عقلا بر سلامت شخص بیمناک باشند، حرام است.و اما اگر ایمن از ضرر و زیان شدید باشد هر چند بدین جهت که کمتر می‌کشد، مانعی ندارد.
۲ـ اگر ادامه کشیدن سیگار ضرر شدیدی می‌آورد باید دست بردارد مگر آنکه ترک سیگار موجب ضرر دیگری شود مثل ضرر حاصل از سیگار کشیدن و یا سخت‌تر از آن و یا اینکه ترک سیگار برای او حرجی باشد طوری که عادتاً تحمٌل ناپذیر است.
۳ـ چنین شخصی همانند شخص مبتدی است، و جواب بخش اول شامل حال او هم می شود.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
پرسش: کشیدن سیگار براى افراد مبتدى، و استمرار آن براى افراد معتاد، اعمّ از این که ترک آن به آسانى ممکن باشد یا نباشد، چه حکمى دارد؟
پاسخ: کشیدن سیگار و انواع دخانیّات، حرام است و با توجّه به این که ترک آن براى همه معتادان ممکن است، حالت اضطرار معمولا در آن تصوّر نمى شود؛ مگر به دستور خاص طبیب آگاه، و فرقى بین افراد مبتدى و معتاد نیست.
آیت‌الله هادوی تهرانی:
استعمال دخانیات به دلیل مضرّ بودن آن مطلقاً حرام است.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
خوردن چیزى که براى عقل انسان یا سلامتى او ضرر دارد حرام است، ولى اگر ضرر موقّت یا کم باشد که عقلاء اعتنا نکنند، حرام نیست.
در پایان باید گفت که دین اسلام بر حفظ نفس، دارایی، آبرو و شرف انسان تأکید بسیاری کرده و همه پزشکان و علما دینی به طور متفق اذعان دارند که دخانیات به همه اینها خدشه وارد می‌کند و جز از دست دادن سلامتی، جایگاه اجتماعی و مال افراد هیچ ارمغانی برای آنها به دنبال ندارد.
